ابراهیم ادهم: خواجه غاری در نیشابور (قسمت پایانی)

 

بعداز توصیف موقعیت مکانی غار در دو بخش قبلی،دراین قسمت جهت کسب اطلاعاتی مستند در این‌باره به سراغ محقق و پژوهشگر و نیشابور‌‌شناس ارزشمند شهرمان جناب استاد نظریان رفتم. ایشان که درحال حاضر مشغول به مطالعات گسترده درزمینه تاریخ ادیان و بررسی جغرافیای گذشته نیشابور می‌باشند وقت ارزشمند خودرا دراختیارم نهادند و طی مصاحبه‌ای به سوالاتم در این زمینه پاسخ گفتند، ضمن تشکر از ایشان توجه شما را به متن این مصاحبه جلب می‌نمایم.

جناب استاد شناخت شما ازشخصیت ابراهیم ادهم تا چه حدی است؟لطفا بیان فرمایید:

ابرهیم ادهم متولد سال 100تا110هجری دربلخ می باشد که بنا به روایتهای مختلف از پادشاهی به زهد می رسدوبه قصد مکه حدودا سال130تا131هجری از بلخ خارج می شود.اندیشه های اورا غالبا مرتبط با آداب بودایی میدانند یا لااقل رگه هایی ازآداب بودایی را دراعتقادات او می توان مشاهده کرد که شاید یکی از دلایل آن خود بلخ است که یکی از مراکز آئین بودایی بوده به حدی که در قرن 7 میلادی دربلخ 100صومعه و3000راهب بودایی وجود داشته است.

آیا برای ورود اوبه نیشابورو اقامتش دراین شهر دلایلی مستند وجود دارد؟

دلایل مستندکه خیر،زیرا در منابع این مسأله بیان نشده ولی شایدبه این دلیل که نیشابوردر مسیر جاده ابریشم قرارداشته ویکی ازشهرهای محوری شرق ایران به شمار میامده است پس ناگزیر به عبور ازاین شهر بوده و بنا برقول عطارمدت اقامت او 9سال است که شایداین مدت به دلیل شرایط اقلیمی این شهر بوده است.وی تمام این مدت را در غار کنونی زندگی و عبادت کرده است وسرانجام به دلیل اینکه مردم به عنوان تبرک به او مراجعه می کنند ترک غار می کند به مکه میرودوبنا برروایاتی در آنجا با امام جعفر صادق (ع)دیدارمی کندوسپس به بغدادوشام میرودوسرانجام در یکی ازغزوه ها که بین مسلمانان و رومی ها در می گیردبیمار شده وفوت میکندودرجبله شام مدفون می گردد که وفات او درسال161هجری ثبت شده است.

درمورد غارو مقبره موجود چه اطلاعاتی دارید؟

مقبره که ابتدا به عنوان نمادی درآنجا ساخته شده ومشخص نیست که ساختش توسط چه کسانی انجام شده است .سپس با گذشت زمان باعث ایجاد این اعتقاد شده که ابراهیم ادهم درآنجا مدفون می باشد و برهمین اساس تغییراتی در سنگ آرامگاه و شکل آن نیز ایجاد گردیده است که در اصل کسی در آنجا مدفون نمی باشد.واما غارکه سال گذشته با تلاشهای بنده وهمکاری میراث فرهنگی ثبت آثار میراث فرهنگی گردیدوقرار شده است فعلا تابلویی جهت هدایت گردشگران نصب شودوامید که در معرفی آن به عنوان یکی ازجاذبه های گردشگری نیشابور تلاشهای اساسی انجام گیرد.

این غار تاکنون محل زیارت شخصیتهایی از جمله ابوسعیدابی الخیر وابن سینا که ماجرای ملاقات این دو در نیشابور در کتاب اسرارالتوحید نیز آمده است .شخصیت بعدی شیخ حسن جوری رهبر فکری سربداران که اصالتا نیشابوری هم بوده است مدتی را در غار گذرانده است و شخصیت معاصر مرحوم دکتر علی شریعتی که شبی به منزل ما آمدواز من خواست با ایشان به غار بروم وآن شب را با هم درآنجا بگذرانیم و من بنا به دلائلی دوست مرحومم را همراه ایشان کردم و آنها یک شب درغار اقامت داشتندو اما طبق اعتقادات مردم محلی در قدیم در این غار کراماتی نیز مشاهده میگردیده است.

در پایان از شما استاد عزیز تشکر میکنم که وقت خودو اطلاعات گرانبهایتان را در اختیار ما نهادید.

سخن پایانی استاد نظریان:

به دانشجویان رشته عرفان توصیه میکنم فرصت را مغتنم شمرده واز محضر استادان ارزشمندو عزیزاین رشته نهایت استفاده را ببرند.