مخالفان و منتقدان عرفان و حکمت و تصوف چه کسانی هستند؟

     مخالفان تصوف و فلسفه و حکمت الهی و عرفان در مخالفت خود  اختلافهایی دارند! برخی آن را به صورت کلی قبول ندارند و برخی دیگر به صورت موردی نقدهایی دارند. برخی آن را از سرچشمه هایی متفات می دانند و برخی به بدعتها اشاره می کنند. به هر روی در اینجا تنها جهت شمار کردن نامشان برای پیگیری احتمالی دوستان پژوهشگر به تسامح اینجا یاد می شوند. فایده دیگری که این نوشته دارد نمایی از مخالفان حکمت الهی و عرفان و تصوف را روشن می کند.

رنه گنون: مکتب سنت گرایی علیه مدرنیته

خبرگزاری مهر- گروه دین واندیشه: رنه گنون فرانسوی پس از آن که مسلمان شد و نام عبدالواحد یحیی را بر خود نهاد، در اندیشه احیای سنّت برآمد.

سنّت گرایی(Traditionalism) نمودار گرایشی است آگاهانه که عده ای در غرب از ابتدای قرن بیستم در برابر با مدرنیته و جهت برون رفت از بحران های ناشی از آن سامان دادند. این جریان با «رنه گنون» فرانسوی آغاز شد و سپس به دست دیگر سنّت گرایان تکمیل گردید. در ایران «سنّت گرایی» با نام سید حسین نصر عجین گشته است.

چگونه انسان لایق دیدار می شود؟

                            چگونه انسان لایقِ دیدار می شود؟

 

     خصلت­هایی از دیگر حیوانات در کنارِ وجودِ اُلوهیِ انسان به شِراکت گذاشته شده است. خصلت­هایی که برای زندگی دنیاییِ او حکمِ ابزار را دارند. مثلاً خشم در وجود انسان به او کمک می­کند که در لحظه خطر از خود دفاع کند، شَهوَت در انسان، قُوّه ­ای است که دوام و بقای نسل آدمی را تضمین می­کند. قدرت بدنی و زورِ بازو به کمک انسان می­آید تا اُمورِ روزمرّة خود را سر و سامان دهد. امّا همین انسان زمانی که به مُلاقاتِ حضرت حق می­رود، تمامی این خصلت­های دنیایی را که به وجودِ اُلوهی­اَش ضمیمه شده را باید در همین دنیا ترک کند، تا لایقِ دیدار شود. به عبارتی تا از این خصلت­ها منزّه و پاک نشود شایستگی و استحقاقِ ملاقاتِ محبوب را پیدا نمی­ کند. همین مضامین را شیخ آذری اسفراینی این گونه به نظم درآورده که:

چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند...

مهم‌ترین عامل اشتراک میان ادیان مختلف، اعتقاد به وجود یک حقیقت غایی  و برتر است؛

و مهم‌ترین عامل افتراق میان آن‌ها، اعتقاد به وجود یک راه برای دست‌یابی به آن حقیقت است!

- «آری، کسی که روی خود را تسلیم خدا کند و نیکوکار باشد، پاداش او نزد پروردگارش ثابت است نه ترسی بر آن‌هاست و نه غمگین می‌شوند. و یهودیان گفتند: ترسایان بر حق نیستند؛ و ترسایان گفتند: یهودیان بر حق نیستند، با آنکه آنان کتاب (آسمانی) را می‌خوانند. افراد نادان نیز (سخنی) همانند گفته ایشان گفتند.« (بقره/112-113)

- حضرت محمد (صلی الله علیه و آله): «الطرق الی الله بعدد انفاس الخلائق»

 

جنگ هفتاد و دو ملت همه را عذر بنه

چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند (حافظ)

حکمتی از شیخ آذری اسفراینی

   

حکمتی از «طامة الکبری»

                                                           رضا حسین آبادی                                                          دانشجوی دکترای عرفان اسلامی

     شیخ آذری اسفراینی (784-866 ه.ق) را کتابی است منظوم با عنوان «مرآة». این کتاب دارای چهار باب است که باب اول آن را شیخ «طامة الکبری» نام نهاده است. این باب که حتّی برخی آن را کتابی مستقل می ­دانند، دارای مضامینی عرفانی، حکمی و اخلاقی است. در ذیل حکمتی از این میراث ارزشمند ادبی- عرفانی تقدیم علاقه­ مندان خواهد شد.

بقعه شیخ آذری اسفراینی واقع در جنوب اسفراین

عکس از: رضا حسین آبادی

حق مطلق و حق معتقد به...

اکهارت: «انسان نباید خدایی داشته باشد که صرفاً مخلوق اندیشه خودش باشد و نباید به چنین خدایی راضی شود؛ زیرا در این صورت با از بین رفتن اندیشه، خدا نیز از بین می‌رود. بلکه باید خدایی داشت که حاضر و از اندیشه بشر بسیار فراتر باشد.»

ابن عربی: «خدا در اعتقاد بندگانش تحقق پیدا می‌کند. زیرا هنگامی که کسی در خدا تفکر می‌کند در نفس خویش و با فکر خویش آن‌چه را بدان معتقد است خلق می‌نماید،... به همین سبب به ما امر شده است که خدایی را بپرستید که رسول آورده و کتاب بدان ناطق است؛ زیرا هنگامی که تو این خدا را بپرستی چیزی را پرستیده‌ای که مخلوق نیست بلکه خالق خود را پرستیده‌ای.»

 

هر انسانی خدا را با عینک عقیده خود می‌بیند و این موجب می‌شود تا انسان‌ها خداوند را به اعتقادات خویش مقید سازند و جلوه‌های دیگر او را در سایر اعتقادات منکر شوند؛ و جنید چه زیبا این مهم را توصیف می‌کند: «لون الماء لون انائه؛ رنگ آب رنگ ظرفش است.»

 

برگرفته از مقاله: کاکایی، قاسم. 1383، عرفان پلی میان فرهنگ‌ها، جلد اول مجموعه مقالات همایش بزرگداشت پرفسور آنه ماری شیمل، موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی دانشگاه تهران، ص77-79.

خوش خویی امام علی بن موسی الرضا (بر روان پاک او درود باد!)

    محمد بن محمد غزالی طوسی (د 505 ق) هم در احیاء علوم الدین و هم در کیمیای سعادت برای نمونه حکایتی را برای خلق خوش یا خوش خویی آورده است. این حکایت متعلق است به حضرت رضا علیه السلام. مادر ایشان از کنیزان آفریقایی و سیه چرده بود و به همین جهت رنگ رخ ایشان هم به تیرگی گراییده بود. چنانکه با طبقات موالی (بردگان) یا اقوام دیگر امکان اشتباه پیش می آمد. حکایت بدین قرار است:

  «على‏ بن‏ موسى‏ الرضا (ع) را رنگ سیاه بود، و بر در سراى وى اندر نیشابور گرمابه ‏اى بود که چون اندر گرمابه شدى، خالى بکردندى. یک روز گرمابه خالى بکردند و وى اندر گرمابه شد، و آن گرمابه ‏بان غافل ماند.

روستایى فرو گرمابه شد، وى را دید پنداشت هندویى است از خادمان گرمابه. گفت: «خیز، آب بیاور.» بیاورد. دیگر گفت: «خیز، گل بیاور.» بیاورد همچنین وى را کار همى ‏فرمود، و وى همى‏ کرد.

 چون گرمابه ‏بان باز آمد، و آواز روستایى شنید که با وى حدیث مى ‏کرد، ترسید و بگریخت. چون به درآمد، گفتند: «گرمابه ‏بان بگریخت از بیم این واقعه.» گفت: «بگو مگریز، که جرم آن را بوده است که تخم به نزدیک کنیزکى سیه بنهاد!» (کیمیاى سعادت، ج‏2، ص 25 و 26)

استاد حقوق بود ولی معلم اخلاق هم بود!

صبح پنج شنبه 13 شهریور 1393 دانشگاه تهران همه عشق بود و همه دریغ به پاس از دست رفتن استادی به تمام معنا ...!

گروه عرفان نیشابور در اشعار ابراهیم شمشیریان

    ابراهیم شمشیریان شاعر 43 ساله خراسان و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته عرفان اسلامی در دانشگاه آزاد نیشابور است. دست کم دو مجموعه شعر از او با نامهای غزلهای شیشه ای و سفرنامه مسافران ملکوت (خاطرات جنگ ایران و عراق) در سالهای 1388 و 1389 به چاپ رسیده اند. با آنکه فضای رسمی دانشگاه اجازه استفاده بیشتر از ایشان را در کلاس نمی داد، اکنون برخی از شعرهای ایشان که درباره گروه عرفان یا مقولاتی عرفانی است را در اینجا منتشر می کنیم. لازم می دانم از اینکه اشعار خود را در اختیار وبلاگ گروه قرار دادند از ایشان سپاسگزاری کنم.

حقیقت تائو: وحدت یین و یانگ (بخش دوم)

تائو به معنی طریقت یا راه و روش، آیینی فلسفی-عرفانی منسوب به لائوتزو می‌باشد که اساس آن بر وحدت وجود و نکوهش عقل استوار است و 600 سال قبل از میلاد مسیح در چین شکل گرفت.

حقیقت تائو:¹

لائو تزو:«یک از تائو متولد می‌شود و دو از یک به وجود می‌آید. سه از دو زاده می‌شود و همه چیز از سه به‌وجود می‌آید.»

یک یا نهایت بزرگ، نیروی فراگیر و بدون ضد تائوست است که دو، یعنی یین (نیروی منفی) و یانگ (نیروی مثبت) را به‌وجود می‌آورد، همواره یکی از این دو نیرو غلبه می‌یابد و طبیعت در راه تائو به‌پیش می‌رود؛ ولی از بر هم‌کنش این دو، سه که همان زندگی است شکل می‌گیرد.

------------------------------

¹. تذکر: برای تحلیل و مقایسه تطبیقی به بخش اول از این پست (حقیقت زروان: وحدت خیر و شر) مراجعه شود.

سایت های فرهنگ هند

اشاره

یکی از سرچشمه ها و عوامل تاثیرگذار در فرهنگ خراسان و از جمله عرفان خراسان، فرهنگ و دینهای هندی بودایی است. تارنماهایی که در زیر مشاهده می کنید می توانند دریچه هایی برای بازنمایی این امر و تحقیق و مطالعه در آن باشند. 

 

حقیقت زُروان: وحدت خیر و شر (بخش اول)

آیین زُروانی؛ مکتبی فلسفی- عرفانی و صورتی از دین زرتشت است ولی با آن اختلافات بارزی دارد. این آیین در دوره ساسانیان در غرب ایران رواج یافت و بر آیین مانی تأثیر فراوان نهاد.

خدای زروانیان، زُروان نام دارد خدایی که بی‌زمان، نامتناهی و بی‌تعین است و آن‌گاه که تعین می‌یابد زمانمند و کرانمند شده و مرز این بی‌کرانگی تا سپهر است و سپهر مرز بین زمانه بی‌کرانه و کرانمند است. اهورامزدا و اهریمن، دو تعین زروان هستند، ولی در پایان جهان این ثنویت از میان می‌رود و تعین‌ها که حالت بالفعل دارند به حالت بالقوه بازمی‌گردند و همه به فنا می‌رسند.

منبع: جلالی مقدم، مسعود. (1384)، آیین زروانی مکتب فلسفی-عرفانی زرتشتی بر مبنای اصالت زمان، انتشارات امیر کبیر.، فصل 7و19.

 

 

 

تشیع و تصوف در فرقه هایی در نیجریه

آمیزه ای از تشیع و تصوف در فرقه هایی در نیجریه 

 

سید کاظم مهرنیا

 

نیجریه با جمعیتی بالغ بر یکصد و بیست میلیون‏ نفر[امروز حدود 180 میلیون نفر]،  یکی از مهمترین کشورهای حوزه غرب‏ آفریقا به حساب می‏آید  .

مسلمانان که اکثریت جمعیت نیجریه  (60 درصد[امروز حدود 50 درصد]) را در بر می‏گیرند، عمدتا در شمال زندگی‏ می‏ کنند که اغلب آنها متمایل به فرقه مالکی‏ هستند.    (1)